Halk arasında rahim, mesane veya bağırsak sarkması olarak geçen pelvik organ prolapsusu, pelvik organların vajina içine veya vajinadan dışarıya sarkması olarak adlandırılır. 2017 yılında yayınlanan bir çalışmaya göre (1) 20-29 yaş grubu kişilerde %6,6 oranında görülen pelvik organ prolapsusu, 50-59 yaş grubundaki kişilerde %55,6 olarak bildirilmiştir.
Pelvik organ prolapsusu, pelvik organların değil etrafında bulunan yumuşak dokunun deformasyonu sonucu ortaya çıkar.
Peki, bu nasıl oluyor?
Bunu sizlere anlatırken çok başarılı bir kadın sağlığı fizyoterapisti olan meslektaşım, Heba Shaheed’in “Balon” betimlemesinden yola çıkmak istiyorum.
Pelvik bölge, vajinal açıklıktan yukarıya doğru baktığınızı hayal ederseniz göreceğiniz alandır. Bu alanda, hemen iki büyük balon göreceksiniz bunlardan birisi mesane diğeri ise rahim. Biraz daha geride bir zar ile ayrılmış olan üçüncü balon ise rektum. Bu balonları yukarıya ve yanlara asan küçük bağlantılarının yanı sıra sanki aşağıya düşmelerini önlüyormuş gibi hamak görevi gören, yatay bir hat üzerinde uzanan yapı ise pelvik taban kasları.
Bu anlatım tabii ki anatomi ile birebir örtüşmüyor ama yazının devamında anlatacaklarım için bu betimleme oldukça işimize yarayacak.
Bazen bu balonları taşıyan hamak yani pelvik taban kaslarımız aşağıda sıraladığım sebeplerden dolayı işini yapamayabilir. Bu durumda üç balon birlikte veya tek başlarına sarkabilir veya dışarıya çıkabilirler.
Pelvik organ prolapsusu riskini artıran durumlar
- Doğum yapmak (doğum öncesi pelvik taban fonksiyonuna bağlı olarak, doğum sırasında gelişebilecek durumlar; vakum kullanımına ihtiyaç, ilk doğum olması veya SSVD ile yüksek ağırlıklı bebek vb.)
- Kronik kabızlık
- Yaş almak
- Fonksiyonel güçte veya kasılma kapasitesinde olmayan pelvik taban
- Obezite
- Ağır kaldırmak
- Tekrarlayan/kronik üriner enfeksiyon
Pelvik organ prolapsusunda şikayetler neler olabilir?
Bu şikayetleri deneyimlemek kişiye özgü olsa da aşağıdaki gibi sıralanabilir;
- Sanki bir şeyleri aşağıya doğru düşürecekmiş hissi
- Aşağıda bir şeyler sürükleniyor hissi
- Belin alt kısmında ağrı hissi
- Bütün bu şikayetlerin; uzun süreli ayakta kalmak, ağırlık kaldırmak, sportif aktivite vb. durumlarda artması, uzanmak, yatmak durumlarında azalması pelvik organ prolapsusunu düşündürür.
Pelvik organ prolapsusunun klinisyenler için 5 ana bulgusu vardır.
- Vajinal dolgunluk hissi
Kişinin, “Sanki bir şeyler aşağıya iniyor.” veya “Sanki bir şeyler aşağıya iniyor, düşürecekmişim gibi hissediyorum.” dediği durumdur.
Bu durum genellikle hayati fonksiyonları tehdit etmese de günlük yaşam kalitesini oldukça düşürür.
- Pelvik bölgede baskı hissi
Kişinin, ‘karnımın alt bölgesinde ağırlık hissediyorum’ veya ‘ kasıklarıma doğru bir basınç hissediyorum.’ Dediği durumdur.
- Sabitleme/ dijitasyon
Bu kişinin en ‘içgüdüsel’ çözüm arayışıdır. Parmaklar yardımıyla prolabe olan kısmın (sarkan balon alanının) yerine iç güdüsel olarak, parmaklar yardımıyla itilerek daha rahat idrar yapma veya daha rahat defekasyon(kaka yapma) durumu olarak tanımlanabilir.
Bu durum geçici ve riskli bir çözümdür mutlaka klinisyen ile paylaşılmalıdır.
- Alt bel ağrısı veya sakral ağrı
Bel bölgesinin alt kısmında, sakral alanda periyodik olabilen ağrıdır. Nadir bir bulgudur.
- Kanama, enfeksiyon, akıntı
Nadir bulgular arasındadır fakat varlığı klinisyen ile mutlaka paylaşılmalıdır.
Bütün bu semptomlara ağrılı cinsel ilişki, kabızlık, idrar kaçırma veya işeme sorunları ( kesikli işeme, işeme sonrası damlama vb.) eşlik edebilir.
Bütün bu durumlarda bir kadın sağlığı fizyoterapisti ile çalışmak sizin için oldukça önemlidir.
Çünkü bilimsel veriler göstermektedir ki pelvik organ prolapsusu sorunu yaşayan kişilerden yalnızca %11’i cerrahi seçenekleri değerlendirmekte ve bu kişilerin %13’ü, 5 yıl içinde yeniden bir cerrahi operasyona ihtiyaç duymaktadır.
Geriye kalan kişiler ise ya durumu bir şekilde kabullenerek günlük yaşam kalitesini ciddi anlamda düşürmekte ya da diğer tedavi seçeneklerini denemektedir.
Ülkemizde pelvik taban sorunu yaşayan kadınların, kadın sağlığı fizyoterapisti ile çalışma oranı giderek artmakta ve bu durum kadınlarımızın yaşam kalitesini hızla ve ciddi bir oranda artırmaktadır.
Yine bilimsel veriler incelendiğinde görülmüştür ki, pelvik organ prolapsusu tanılı kadınlarda pelvik taban kas eğitimi ve fizyoterapi müdahalesi, semptomlarda yüksek oranda iyileşme sağlamaktadır. (3-4)
Cerrahi dışı tedavi seçeneklerinde kadın sağlığı fizyoterapisi oldukça kıymetli ve geniş bir alan kaplamaktadır.
Böyle bir durumla karşı karşıya kaldığınızda çoğumuzun tercih ettiği gibi internetten çözüm arayışına girmek sizi büyük bir bilgi kirliliğinin içine çekebilir. Karşınıza çıkması muhtemel eksik veya uygun olmayan seçenek kegel egzersizleridir. Pelvik organ prolapsusunun mekanizması ve bireyselliğinden ötürü kegel egzersizlerinin anlamsız kalması muhtemeldir. Bu durumda, kadın sağlığı fizyoterapistinizin sizi bireysel olarak değerlendirmesi ve pelvik taban kas eğitimi, egzersiz, nefes yönetimi, günlük yaşam aktivitelerinin düzenlenmesi, pesser kullanımı ve uygun pesser seçimi konusunda size özgü bilgiler vermesi oldukça kıymetlidir.
Cerrahi, seçenekleriniz arasında olsun veya olmasın bu alanda donanımlı ve yetkin bir kadın sağlığı fizyoterapisti ile çalışmak hem sağlığınız hem konforlu günlük yaşamınız için en güvenli seçenek olacaktır.
Merak etmeyin fizyoterapistiniz burada!
KAYNAKLAR
-
Kari Bo. Pelvic floor muscle training in treatment of female stress urinary incontinence, pelvic organ prolapse and sexual dysfunction, World Journal of Urology, 2012.
-
Hagen S, Stark D, Glazener C, Sinclair L, Ramsay I. A randomized controlled trial of pelvic floor muscle training for stages I and II pelvic organ prolapse, International Urogynecology Journal, 2009.
-
Baykuş Y, Deniz R, Kavak EÇ. Pelvik organ prolapsuslu olgularda semptomatoloji, Kafkas J Med Sci, 2017.
