Diz Ağrılarınızın Sebebi Ya Menisküs Değilse?

“Merdiven inip çıkarken zorlanıyorum; dizimi büküp açarken sürekli ‘küt’ sesi duyuyorum; uzun süre oturamıyorum; çömelirken ve koşarken dizim çok ağrıyor.” ifadeleri size tanıdık geldi mi?

Peki, uzun süreli yolculuk yaparken ya da sinemadaki gibi belli bir süre hareketsiz oturduktan sonra ağrınızın başlamasıyla dizinizi uzatıp çekme, hareket ettirme ihtiyacı duydunuz mu hiç?

İşte tüm bunların nedeni tıp literatüründe “Patellofemoral Ağrı Sendromu” olarak geçen “Sinema Belirtisi” olarak da adlandırılan “ön diz ağrısı” olabilir.

Diz ekleminin kemik yüzeyleri, birbirine kıkırdak yapıdaki menisküslerle ve iç bağlarla bağlanmıştır. Menisküs, dize binen yükün ekleme düzgün ve daha geniş alana yayılarak iletilmesini sağlar, böylece diz ekleminin fazla yükten zarar görmesini önler. Diz kapağı ise dizi darbelerden korur ve uyluğun ön kısmındaki Quadriceps kasının kuvvetini, kaval kemiğine ileterek kasın etkinliğini artırır, böylece diz hareketlerinin daha kolay, zorlanmadan yapılabilmesini sağlar.

Patellofemoral eklem denilen kısım, diz kapağı ve uyluk kemiği arasındaki eklemdir. Normal koşullarda, bu eklemin çevresindeki yapıların dengede olmasıyla ağrısız ve düzgün hareket edebiliriz. Diz kapağı ile uyluk biz hareket ederken farklı derecelerde sürekli birbiriyle temas halindedir. Diz düz pozisyondayken bu iki kemik en az etkileşimdedir. Diz büküldükçe birbirlerine daha fazla temas ederler, bu da ekleme binen yük ile basıncı artırır.

Diz  kapağının, bacak hareketleri sırasında farklı yönlere minik hareketleri vardır. Herhangi bir problemden dolayı diz kapağının fazladan yer değiştirmesi eklemde uyumsuzluk oluşturup, basıncı daha fazla artırabilir, bu da ağrıya yol açabilir.

Son dönemlerde yapılan çalışmalar PFAS’ın sadece diz çevresindeki problemden kaynaklı olmadığını, bu eklemin anormal kalça hareketlerinden de etkilendiğini ortaya koymuştur.

Kalçadaki Problem Nasıl PFAS Oluşturur?

• Kalçadaki bazı kasların çalışma mekanizmasındaki bozukluk, hareket ederken uygun zamanda devreye girememeleri; kalçayı, dizi ve ayağı domino taşı gibi etkiler.
• Özellikle bacak üzerine ağırlık verilen durumlarda, merdiven inip çıkarken kalçadaki bu kontrolsüzlük daha da artar.
• Uyluk ve kaval kemiği arasındaki uyumlu duruş bozulur.
• Diz içe doğru gidebilir ve X bacak görüntüsü oluşabilir.
• Diz kapağı da bu durumu tolere etmek için dış yana kayabilir.

PFAS’da ağrı şikayeti dışında, uyluk ve diz kapağının birbirine sürtünmesinden kaynaklanan ses duyulabilir. Diğer diz problemlerinde de görülebilen; boşalma hissi, kilitlenme, şişlik gibi bazı klinik bulgular da olabilir. Özellikle menisküs yırtıkları ile benzer semptomları olduğu için ayrımın bir uzman tarafından yapılması gerekir. Uygun değerlendirme testleri ile bu ayrım kolayca yapılmaktadır.

PFAS tedavi edilmezse zamanla kıkırdakta aşınma meydana gelebilir.

Tedavide, cerrahi yöntemlerden önce fizyoterapi yöntemlerinin uygulanmasının gerekliliği, yapılan çalışmalarda gösterilmiştir. Fizyoterapist tarafından yapılacak ayrıntılı değerlendirmelerle, ağrıya neden olan esas faktör tespit edilir ve kişiye özel tedavi programı oluşturulur. Manuel teknikler, bantlama teknikleri, ayak ve diz ortezleri tedavide destek olarak kullanılabilir.

Tedavide en önemli şey, ihtiyaca yönelik oluşturulan egzersiz programıdır. 6 haftalık kısa dönem egzersiz tedavileri bile olumlu sonuçlar vermektedir. Ancak sadece dize yoğunlaşarak yapılan egzersizler ilk etapta rahatlama sağlasa da problemin tekrar etmesi olasıdır çünkü esas problem çözülmemiştir. Bu yüzden, özellikle bacaktaki uyumlu duruşun yeniden kazanılmasına yönelik fonksiyonel egzersizler yapılmalıdır. Kalça egzersizlerinin ve ayakta gövde kontrolü ile dengeye yönelik yapılan egzersizlerin, PFAS tedavisinde çok etkili olduğu birçok çalışmada gösterilmiştir.

Her şeyden önemlisi, egzersizi doğru öğrenmektir, işi uzmanından öğrenin.

Merak etmeyin fizyoterapistiniz burada!

Saliha Şeyma ÇINAR, Fizyoterapist (Fizyoterapistinizle ilgili detaylı bilgi almak için lütfen tıklayınız.)

KAYNAKÇA:

1. Barton CJ, Lack S, Malliaras P, Morrissey D. Gluteal muscle activity and patellofemoral pain syndrome: a systematic review, Br J Sports Med. 2013.

2. Demirci S. Patellofemoral Ağrı Sendromunda Hareketle Mobilizasyon ve Bantlamanın Ağrı, Fonksiyon ve Denge üzerine Kısa Dönem Etkilerinin Karşılaştırılması, Sağlık Bilimleri Enstitüsü  Spor Fizyoterapistliği Programı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi, 2014.

3. Motealleh A, Kordi Yoosefinejad A, Ghoddosi M, Azhdari N, Pirouzi S. Trunk postural control during unstable sitting differs between patients with patellofemoral pain syndrome and healthy people: A cross-sectional study, Knee, 2018.

4. Fukuda TY, Rossetto FM, Magalhães E, Bryk FF, Lucareli PR, de Almeida Aparecida Carvalho N. Short-term effects of hip abductors and lateral rotators strengthening in females with patellofemoral pain syndrome: a randomized controlled clinical trial,  J Orthop Sports Phys Ther. 2010.