Kelime anlamı ‘dönme’ olan vertigo; baş dönmesi şikayeti ile ortaya çıkan, ileri durumlarda mide bulantısı gibi şikayetlerin de eşlik edebildiği bir semptomlar bütünüdür. En sık görülen nedeni, vestibüler sistemin yerleştiği iç kulağa bağlıdır. Örnek verecek olursak; BPPV (Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo), Meniere Hastalığı, Vestibüler Nörinit gibi rahatsızlıklar vertigo belirtisi gösterilebilir.
Vertigo, ataklar şeklinde tekrarlanır ve bireyin yaşam kalitesini çok ciddi şekilde etkiler. Ataklar gerçekleştiği esnada bireyde denge kaybı, boşlukta yürüyormuş hissi, mide bulantısı, baş dönmesi gibi rahatsızlıklar görülür. Bu süreçte kişi hareket etmek istemez ve belli pozisyonlardan kaçınır. Vertigonun şekli ve durumuna göre yere bakma, kafayı çevirme, yan dönme, sırtüstünden yüzüstüne ya da tersine dönme, yürüyen merdivene binme, toplu taşıma kullanma, geri geri yürüme ve yolculuk yapma gibi durumlarda ciddi sıkıntılar yaşayabilir.
Bilinen tedavi yöntemleri kişiye özgü tedavi parametrelerine uygun olarak şekillendirilmiştir. İlaç tedavisi, vestibuler rehabilitasyon, denge ve koordinasyon egzersiz reçetesi, beslenme ve uyku düzeni değişiklikleri başlıca tedavi yöntemleri arasındadır. Örneğin; en sık görülen Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo’nun tedavisi, vertigoya iç kulaktaki hangi bölümün sebep olduğu tespit edildikten sonra bu bölüme uygun manevralar ile yapılır. Tedavi, alan hakkında uzmanlığı olan fizyoterapist, odyolog, kulak burun boğaz uzmanı tarafından yapılır. Manevralar sonrasında yine fizyoterapist tarafından denge ve koordinasyona yönelik ev egzersiz reçetesi verilerek hasta taburcu edilir.
Vestibuler rehabilitasyon gören kişilerin tedaviye olumlu yanıt verdiğine, atak sıklıklarını azalttıklarına, yaşam kalitesini olumlu yönde değiştirdiğine dair bir çok çalışma mevcuttur. Örneğin; yapılan bir çalışmada denge ve koordinasyon egzersizleri yaptırılan vertigo hastalarının yapmayan gruba göre daha anlamlı iyileşme sağladığı görülmüştür.
Yine başka bir çalışmada bir grup hastaya egzersiz kitapçığı verilmiş, diğer grup hastaya hem egzersiz kitapçığı verilip hem de fizyoterapist tarafından egzersiz yaptırılmış. Fizyoterapistin dahil olduğu grupta daha anlamlı sonuçlar gözlemlenmiştir.
Yine yurt dışında, teknolojik gelişmeler de kullanılarak uzaktan fizyoterapist kontrollü sanal gerçeklik uygulamaları yapılmış ve hem maaliyet hem de hasta açısından avantajlı bir şekilde yine bu tedavilerin mümkün olduğu kanıtlanmıştır.
Vertigonun nedeni ve şekli uzman kontrolünde belirlendikten sonra rehabilitasyon için konuyla ilgili fizyoterapistinizden destek almanız yapacağınız en doğru hareket olacaktır.
Unutmayın; şikayetlerinizin, atak sıklıklarınızın azalması için, bundan sonraki hayatınızda sadece mutluluktan başınızın dönmesi için, daha kaliteli ve sağlıklı bir yaşam için, fizyoterapistiniz burada!
Enes ÇELİK, Fizyoterapist (Fizyoterapistinizle ilgili detaylı bilgi almak için lütfen tıklayınız.)
KAYNAKLAR
- Herdman SJ, Clendaniel R. Vestibular rehabilitation Fourth Edition. Philadelphia, FA Davis Company, 2014.
- Herdman SJ, Hall CD, Schubert MC, Das VE, Tusa RJ. Recovery of dynamic visual acuity in bilateral vestibular hypofunction, Archives of Otolaryngology–Head & Neck Surgery, 2007.
- Van Vugt VA, Van Der Wouden, Bosmans JE, Smalbrugge M, Van Diest W, Essery R, Maarsingh OR. Guided and unguided internet-based vestibular rehabilitation versus usual care for dizzy adults of 50 years and older: a protocol for a three-armed randomised trial, BMJ open, 2007.
- Moreno JLB, Muñoz RC, Balboa IV, Matos YR, Agudelo OLA, Vasudeva A, Curto XM. Effectiveness of the Epley’s maneuver performed in primary care to treat posterior canal benign paroxysmal positional vertigo: study protocol for a randomized controlled trial, Trials, 2014.
- Marioni G, Fermo S, Lionello M, Fasanaro E, Giacomelli L, Zanon S, Staffieri A. Vestibular rehabilitation in elderly patients with central vestibular dysfunction: a prospective, randomized pilot study, Age, 2013.
- Toupet M, Ferrary E, Bozorg Grayeli A. Effect of repositioning maneuver type and postmaneuver restrictions on vertigo and dizziness in benign positional paroxysmal vertigo, The Scientific World Journal, 2012.
- D’Silva LJ, Whitney SL, Santos M, Dai H, Kluding PM. The impact of diabetes on mobility, balance, and recovery after repositioning maneuvers in individuals with benign paroxysmal positional vertigo, Journal of diabetes and its complications, 2017.
- Crane BT, Schubert MC. An adaptive vestibular rehabilitation technique, The Laryngoscope, 2018.
